“เหวยฉี” หรือ หมากล้อม จัดเป็น 1 ใน 4 ศาสตร์โบราณของชาวจีน ที่ถือเป็นสิ่งที่ปัญญาชนหรือนักศึกษาควรจะมีความรู้ความสามารถศาสตร์เหล่านี้ติดตัว ศาสตร์ทั้งสี่ประกอบไปด้วย

琴 “ฉิน” ความสามารถในการบรรเลงพิณโบราณหรือ กู่ฉิน แสดงถึงสุนทรียภาพของปัญญาชน

琪 “ฉี” ความสามารถในการเล่นหมาก สมัยก่อนหมายถึงหมากล้อมโดยเฉพาะ เพราะคนที่เล่นหมากล้อมเก่งแสดงว่าสามารถจัดความคิดได้เป็นระบบขั้นตอน

書 “ซู” ความสามารถในการเขียนพู่กัน รวมถึงการแต่งกลอน แสดงถึงไหวพริบและมุมมองความงามของบุคคลนั้นๆ

畫 “ฮว่า” ความสามารถในการวาดภาพด้วยพู่กัน การจะวาดภาพออกมาได้สวย ผู้วาดต้องจัดวางความคิดมีภาพในใจ และต้องเข้าใจความงามของธรรมชาติโดยแท้จริง เพราะสมัยก่อนนิยมวาดรูปทิวทัศน์เป็นหลัก

หมากล้อม จึงถูกจัดเป็นศาสตร์ชั้นสูงของผู้มีการศึกษา หลักฐานที่เก่าแก่ที่สุดที่กล่าวถึงความนิยมเล่นหมากล้อม คือสมัยชุนชิว ตรงกับช่วงสามสี่ร้อยปีก่อนคริสตกาล อยู่ในยุคราชวงศ์โจว เป็นราชวงศ์ที่ยาวนานและเกิดสำนักทางความคิดขึ้นมากมายในเวลานั้น

ภาพวาดสุภาพสตรีเล่นหมากล้อมสมัยราชวงศ์ถัง ( ภาพจาก http://wuming.xuefo.net/nr/9/94269.html )

หมากล้อมได้รับความนิยมจนแพร่ไปสู่ประเทศเพื่อนบ้านอย่าง ญี่ปุ่นและเกาหลี ในส่วนของญี่ปุ่น ยังไม่มีการสรุปแน่นอนว่าหมากล้อมเข้าไปในญี่ปุ่นในสมัยใด แต่ที่นิยมพูดกันคือสมัยราชวงศ์ถังของจีน บ้างก็ว่าอาจจะเข้าไปก่อนหน้านั้นด้วยซ้ำ

โกะ คือชื่อเรียกของหมากล้อมเมื่อเข้าไปอยู่ในญี่ปุ่น โกะกลายเป็นที่นิยมของชนชั้นสูง ผู้ปกครอง เพราะถือเป็นการประลองปัญญาและไหวพริบ จนเคยมีสมัยหนึ่ง ที่ส่งเสริมให้ทหารหันมาเล่นโกะ เปลี่ยนสนามรบทางกำลัง มาเป็นสนามรบทางปัญญาแทน

ความนิยมของโกะในญี่ปุ่นมีมากขึ้นเรื่อยๆ จนเกิดเป็นสำนักทั้ง 4 คือ ฮงอินโบ อิโนะอูเอะยาสุอิ และ ฮายาชิ และมีการส่งตัวแทนของสำนักมาประลองฝีมือกัน เพื่อชิงตำแหน่ง “เมย์จิน” จากการส่งเสริมโกะของญี่ปุ่น ทำให้มาตรฐานฝีมือนักเล่นโกะของญี่ปุ่นทัดเทียมกับจีนซึ่งเป็นต้นกำเนิดของโกะหรือเหวยฉี

การ์ตูนฮิคารุเซียนโกะอันโด่งดัง ( ภาพจาก https://m.eprice.com.hk/fun/talk/18/7930/1/ )

เราจึงได้เห็นการ์ตูนหลายเรื่องของญี่ปุ่น ที่นำการเล่นโกะมาเป็นตัวเล่าเรื่อง มีการฟาดฟันกันด้วยเม็ดโกะขาวและดำบนกระดาน แต่เป็นการฟาดฟันเอาชนะกันด้วยสติปัญญาล้วนๆ ถือเป็นความถนัดในการสร้างสรรค์ผลงานของนักเขียนการ์ตูนญี่ปุ่น ขณะเดียวกันก็สะท้อนให้เห็นถึงความนิยมของโกะที่ยังคงมีมาถึงปัจจุบันในประเทศญี่ปุ่น

ปัญญาประดิษฐ์หรือโปรแกรมคอมพิวเตอร์เกมโกะที่แม้แต้มนุษย์ยังต้องยอมแพ้ ( ภาพจากhttps://m.eprice.com.hk/fun/talk/18/7930/1/ )

ปัจจุบันทั่วโลกเล่นโกะกันอย่างแพร่หลาย โกะเรียกเป็นสากลว่า “Go” ปัจจุบัน โกะแพร่หลายกว่า 50 ประเทศทั่วโลกและสมาคมกีฬาหมากล้อมแห่งญี่ปุ่น (Japan Go Association) ได้จัดการแข่งขันหมากล้อมสมัครเล่นชิงแชมป์โลกขึ้นครั้งแรกในปี 2522 ประเทศไทยได้เข้าเป็นสมาชิกสหพันธ์หมากล้อมนานาชาติตั้งแต่ปี 2526 และต่อมาในปี 2527ได้มีการส่งตัวแทนไปแข่งครั้งแรกยังกรุงโตเกียว ประเทศญี่ปุ่น

เรื่องโดย : หรูอี้ www.marumura.com